Pengespelproblem er eit folkehelseproblem, og har store konsekvensar for spelarar, pårørande og samfunnet.
Problemspeling har ein samfunnsøkonomisk kostnad på minst 5,1 milliardar kroner i året. Det viser ei undersøking Nasjonalt kompetansesenter for spillforskning, Spillforsk, har gjort på oppdrag frå Lotteri- og stiftelsestilsynet i 2022. Dei har kartlagt og laga estimat over direkte, indirekte og immaterielle kostnadar. For kvar av desse kategoriane har dei tatt utgangspunkt i at det er 55 000 problemspelarar i Noreg, som befolkningsundersøkinga «Omfang av penge- og dataspillproblemer i Norge 2019» viser.
Om metoden
- Forskarane har basert estimata på ein sjukdomskostnadsanalyse, der det ligg til grunn at speleproblem har dei same konsekvensane og kostnadane som alminnelege sjukdommar. Dei har estimert:
- Direkte kostnader knytt til behandling og førebyggande arbeid.
- Indirekte kostnader i form av tapte ressursar ved nedsett arbeidsevne, sjukdomsfråvær eller arbeidsløyse.
- Immaterielle kostnader i form av nedsett livskvalitet for spelarar og pårørande.
- Grunnlaget for undersøkinga er befolkningsundersøkinga som vart gjort i 2019, som viser at det er 55 000 menneske med speleproblem i Noreg.
- Eksterne kjeder er brukt til å vurdere korleis livsforløpet til problemspelarane er forskjellig frå menneske utan speleproblem, og korleis forskjellane påvirkar kostnadane for samfunnet.
- Forskarane har tatt høgde for at speleproblem ikkje alltid er den einaste forklaringa på ein gitt konsekvens. Til større usikkerheit det er rundt ein årsakssamanheng mellom speleproblem og konsekvens, til meir konservative har forskarane vore i estimata.
Her er nokre av funna frå undersøkinga:
Arbeid
Nokre av dei som har mista kontrollen over spelinga, brukar arbeidstid på å spele eller pengespelrelaterte problem. Nokre er sjukemelde, uføre eller arbeidsledige.
Arbeidsløyse blant menneske med speleproblem er estimert til å koste samfunnet 891.8 millionar kroner i året. Tapt arbeidsproduktivitet blant dei som er i jobb er estimert til å koste 464.5 millionar. Sjå fleire tal om speleproblem og arbeidsliv i rapporten.
Helse
Problemspeling kan føre til dårlegare livskvalitet, og både psykiske og fysiske belastningar for både spelarar og familiar. Fysisk og psykisk belastning for ein problemspelar er estimert til å koste samfunnet over 500 millionar kroner.
Behandling for speleproblem er estimert til å koste 157.5 millionar kroner i året. I tillegg kjem kostnader for behandling av konsekvensar av speleproblem, som for eksempel depresjon, angst, rusproblematikk eller somatiske plager.
Fleire studier viser at problemspelarar har auka risiko for sjølvmord. Estimat i rapporten viser at det var anslagsvis 51 sjølvmord i Noreg i 2019 på grunn av problemspeling, og at 470 spelarar oppsøkte helsehjelp på grunn av sjølvmordsforsøk.
Sjå fleire tal om speleproblem og helse i rapporten.
Kriminalitet
Speleproblem er også ofte knytt til gjeld og økonomiske problem. For nokre spelarar kan den økonomiske situasjonen vere så utfordrande at spelaren gjer kriminelle handlingar for å handtere gjeld, eller finansiere vidare speling.
Estimat viser at politiet brukar nær 28 millionar kroner på pengespelrelatert kriminalitet i året, domstolar nær 30 millionar kroner og kriminalomsorga 20 millionar kroner.
Kostnad for pårørande
Konsekvensane av problemspeling går ofte også utover pårørande. Eit forsiktig estimat viser at 123 000 personar har direkte tilknyting til ein problemspelar. 29 000 er ektefelle/sambuarar og 94 000 er barn av spelarar.
Problemspeling kan ha store konsekvensar for heile familiar, som til dømes gjeldsproblematikk eller skilsmisse.
Kostnaden for pårørande er estimert til nesten 1,4 milliard i året.
Norske pengespel er strengt regulerte
Norske pengespill er strengt regulerte, for å redusere faren for speleproblem. Det er dei mest risikofylte spela, som til dømes nettkasino, som er strengast regulert. I Noreg er det berre Norsk Tipping som har lov til å tilby kasinospel og oddsspel på nett.
Styresmaktene har bestemt at dei norske spela skal ha strenge krav til ansvarlegheitsverktøy. Hos Norsk Tipping er det mellom anna maksgrenser for kor mykje pengar du kan tape, og dei kontaktar deg om dei ser at du er i risikosona for å få speleproblem.
Sjølv om rapporten om samfunnsøkonomiske kostnader ikkje går inn på enkeltspel, meiner vi at den viser at det er riktig tilnærming at dei mest risikofylte spela er strengast regulerte.
Vi åtvarar mot å spele hos ulovlege spelselskap
Utanlandske spelselskap tilbyr og marknadsfører pengespel i Noreg utan lov. I svart gambling blir spelarane utsette for stor risiko, utan det same sikkerheitsnettet som dei norske selskapa har. Dei ulovlege aktørane tilbyr omtrent berre spel som kan skape store skader for ein problemspelar. Hos desse selskapa kan ein tape veldig mykje pengar på kort tid.
Dei utanlandske spelselskapa marknadsfører spela sine i Noreg i stor skala, sjølv om dei ikkje har lov. Dei framstår som norske selskap, og brukar reklame for å få fleire kundar i den norske marknaden.
Vi jobbar for å beskytte norske spelarar, og hindre at desse selskapa når norske kundar.
Test om du har eit speleproblem
På hjelpelinjen.no kan du finne hjelp og rettleiing til spelarar og pårørande.
hjelpelinjen.no